Nowa Wspólna Polityka Rolna | DODR Wrocław

Rada UE (ministrowie rolnictwa), Parlament Europejski i Komisja Europejska porozumiały się w sprawie reformy Wspólnej Polityki Rolnej. Formalne przyjęcie aktów prawnych nastąpi podczas sesji plenarnej europejskiego parlamentu, zaplanowanej na 19 listopada. Równolegle zostaną one przyjęte przez Radę Europy.

Porozumienie dotyczy czterech projektów rozporządzeń, które w latach 2014-2020 mają regulować funkcjonowanie WPR w zakresie płatności bezpośrednich, wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez EFRROW, wspólnej organizacji rynków rolnych oraz finansowania, zarządzania i monitorowania WPR.

Projekty zawierają wiele nowych rozwiązań, które zostaną wdrożone przez państwa członkowskie. Podajemy najważniejsze ustalenia dotyczące płatności bezpośrednich, które będą finansowane z I filara Wspólnej Polityki Rolnej.

W nowych ustaleniach zgodzono się na możliwość kontynuowania uproszczonego systemu płatności bezpośrednich SAPS do 2020 roku przez państwa, które do tej pory stosowały ten system płatności. Jednocześnie wprowadzono nowe komponenty systemu płatności, takie jak:
• płatność za praktyki rolnicze korzystne dla klimatu i środowiska – zazielenienie,
• płatności dla małych gospodarstw,
• płatności dla młodych rolników,
• płatności związane z produkcją
• płatności z tytułu obszarów o ograniczeniach naturalnych - ONW nowe.

Zazielenienie
W ramach nowego systemu płatności bezpośrednich wprowadzono obowiązek realizacji praktyk rolniczych korzystnych dla klimatu i środowiska tzw. zazielenienie. Ma ono być realizowane poprzez trzy obowiązkowe praktyki:
• dywersyfikację upraw,
• utrzymanie trwałych użytków zielonych (TUZ),
• utrzymanie obszarów proekologicznych (tzw. EFA)
lub praktyki równoważne do trzech praktyk zazieleniania (przynoszące ten sam, bądź wyższy poziom korzyści dla środowiska i klimatu jak praktyki obowiązkowe). Praktyki równoważne mogą obejmować elementy programu rolno-środowiskowo-klimatycznego albo krajowe lub regionalne mechanizmy certyfikacji środowiskowej.

Dywersyfikacja upraw – obowiązek różnorodnej uprawy
Obejmie gospodarstwa rolne, które posiadają powyżej 10 ha gruntów ornych. Dla gospodarstw od 10 do 30 ha wymagane będzie prowadzenie dwóch różnych uprawy na gruntach ornych. Uprawa główna nie powinna zajmować więcej niż 75% gruntów ornych.
Gospodarstwa powyżej 30 ha gruntów ornych będą musiały prowadzić minimum trzy uprawy ‒ dwie uprawy główne nie powinny zajmować więcej niż 95% gruntów ornych.
Gospodarstwa do 10 ha powierzchni gruntów ornych będą wyłączone z wymogu dywersyfikacji upraw.

Użytki zielone
Obowiązek utrzymania trwałych użytków zielonych (TUZ) na poziomie gospodarstwa ograniczono do wyznaczonych przez państwa członkowskie TUZ cennych przyrodniczo na obszarach Natura 2000, obejmujących gleby torfowe i podmokłe. Ponadto, jeśli w danym kraju lub regionie udział TUZ w całkowitej powierzchni UR nie zmniejszył się o więcej niż 5%, wtedy możliwa będzie kontrola utrzymania TUZ na poziomie kraju lub regionu.

Obszary proekologiczne
Gospodarstwa posiadające ponad 15 ha gruntów ornych z wyłączeniem TUZ będą zmuszone do utrzymywania obszarów proekologicznych. Powierzchnia przeznaczona na obszary proekologiczne (EFA) ma wynosić w 2015 roku 5% powierzchni gruntów rolnych i może zostać podniesiona do 7% w 2018 roku.
 
Lista kategorii gruntów traktowanych jako proekologiczne obejmuje m.in. uprawy roślin wiążące azot (motylkowate) i międzyplony, grunty ugorowane, tarasy, elementy krajobrazu, włączając elementy położone na obszarze przylegającym do gruntu ornego, strefy buforowe, włączając strefy buforowe pod TUZ oddzielone od przylegającego gruntu rolnego, systemy rolno -leśne, pokrywę zieloną, obszary pod zagajnikami o krótkiej rotacji, na których nie stosuje się nawozów mineralnych i/lub środków ochrony roślin i pasy działki przylegającej
do krawędzi lasu. Każde państwo członkowskie wybierze z listy kategorie obszarów proekologicznych obowiązujące na jego terenie.

System dla małych gospodarstw
W nowej reformie przewiduje się ryczałtową płatność dla małych gospodarstw, która ma zastąpić wszystkie pozostałe składniki płatności bezpośrednich. Będzie to instrument dobrowolny dla państw członkowskich i rolników.

Wysokość pomocy może zostać określona jako kwota ryczałtowa (średnia płatności na hektar pomnożona przez maksymalnie 5 ha lub 25% średniej płatności krajowej na beneficjenta – wtedy łączna kwota tych płatności nie może przekroczyć 10% koperty krajowej). Może być to także kwota odpowiadająca sumie wszystkich płatności, do których otrzymania rolnik byłby uprawniony w standardowym systemie.

Maksymalna wysokość wsparcia na gospodarstwo może wynieść do 1250 euro. Rolnicy korzystający z tej formy pomocy, zostaną wyłączeni z kontroli spełniania wymogów wzajemnej zgodności, nie będą musieli także stosować praktyk w zakresie zazielenienia.

Płatność dla młodych rolników
To działanie obowiązkowe dla każdego państwa członkowskiego. Na ten rodzaj wsparcia można będzie przeznaczyć do 2% koperty krajowej. Stawka płatności dla młodych rolników będzie podwyższona o 25%. Wsparcie może być udzielone do powierzchni od 25 ha do 90 ha. Każde państwo członkowskie ustali limit hektarów w gospodarstwie, do jakiego będzie stosowana ta płatność. Warunkiem jej uzyskania jest wiek rolnika poniżej 40. roku życia
i gospodarowanie nie dłużej niż 5 lat.

Płatności związane z produkcją
Na ten rodzaj wsparcia kraje będą mogły przeznaczyć do 10% krajowej koperty płatności bezpośrednich (8% + 2% na rośliny strączkowe), a w krajach, które stosowały SAPS, w tym i w Polsce, do 15% koperty (13% + 2% na rośliny strączkowe).

Płatności będzie można stosować w następujących sektorach ‒ zboża, nasiona oleiste, rośliny wysokobiałkowe, rośliny strączkowe, len, konopie, ryż, orzechy, ziemniaki skrobiowe, mleko i przetwory mleczne, nasiona, mięso baranie i mięso kozie, wołowina i cielęcina, oliwa z oliwek, jedwabniki, susz paszowy, chmiel, burak cukrowy, trzcina cukrowa i cykoria, owoce i warzywa oraz zagajniki o krótkiej rotacji. Płatność ta nie powinna prowadzić do wzrostu produkcji, a jedynie do jej utrzymania.

Aktywny rolnik
Aby skierować płatności bezpośrednie wyłącznie do rolników czynnych zawodowo,
w projekcie rozporządzenia wprowadzono tzw. definicję aktywnego rolnika.

Z płatności bezpośrednich będą wykluczane obszary, na których nie prowadzi się prawdziwej działalność rolniczej (np. lotniska, koleje, obiekty sportowe etc.)
Każde państwo członkowskie będzie musiało ustalić listę obszarów i podmiotów wykluczonych z płatności . Zasady te nie obejmą podmiotów, które otrzymują płatności do
5 tys. euro.

Przepływ środków finansowych pomiędzy filarami
Państwa członkowskie będą miały możliwość przesunięcia środków finansowych między filarami (do 25% z II filaru na I filar, w latach 2015-2020).
 
Wsparcie uzupełniające
Kraje członkowskie, które stosują SAPS (system jednolitej płatności obszarowej, czyli uproszczony system wsparcia dochodowego) będą mogły kontynuować do 2020 roku płatności z budżetu krajowego dla sektorów wspieranych obecnie w ramach płatności uzupełniających.

Podstawą do ustalenia wysokości wsparcia krajowego będzie kwota płatności uzupełniających (przejściowego wsparcia krajowego) zatwierdzona przez KE na 2013 rok. Wysokość wsparcia ma być stopniowo zmniejszana o 5 punktów procentowych w stosunku do 2013 roku, zaczynając od 75% w roku 2015, do 50% w roku 2020.
 
Capping – ograniczenie płatności dla największych gospodarstw
W wyniku dyskusji wprowadzono obowiązkowe zmniejszanie płatności (degresywność), która ma dotyczyć rolników, otrzymujących płatności bezpośrednie w wysokości powyżej 150 tys. euro rocznie. Powyżej tego progu kwota wsparcia, po odjęciu kosztów pracy najemnej, będzie ona redukowana liniowo o 5%. Środki uzyskane z redukcji będą wykorzystane w II filarze w danym państwie członkowskim.

Trwa dyskusja na temat limitu, powyżej którego płatności nie będą wypłacane (300 tys. euro) i możliwość decydowania przez państwa członkowskie, czy zastosować to ograniczenie.

Redystrybucja płatności
Państwa członkowskie mają także możliwość zastosowania tzw. płatności redystrybucyjnej, polegającej na przeznaczeniu nawet do 30% koperty krajowej na dodatkową płatność do jednakowej liczby pierwszych hektarów (w każdym gospodarstwie), nie większej jednak niż 30 ha lub niż średnia powierzchnia gospodarstwa w kraju. Wysokość tej dodatkowej płatności nie może przekroczyć 65% średniej stawki krajowej.

Dyscyplina finansowa
W przypadku przekroczenia przez kraje członkowskie limitów budżetowych na I filar WPR (ustalonych dla budżetu wieloletniego) uruchomiony zostanie mechanizm obniżenia płatności bezpośrednich, który obejmie gospodarstwa rolne otrzymujące ponad 2 tys. euro.

Źródło: Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Ewa Karpińska DODR we Wrocławiu