Sieciowanie w ramach Dolnośląskich Partnerstw ds. Wody – dobre praktyki gospodarowania zasobami wodnymi w województwie dolnośląskim | DODR Wrocław

Dlaczego i jak powinniśmy zatrzymywać wodę w środowisku? Jakie są przyczyny, następstwa i konsekwencje zmian klimatu oraz działania na rzecz jego ochrony? W czwartek, 6 czerwca we Wrocławiu, odbyła się konferencja „Sieciowanie w ramach Dolnośląskich Partnerstw ds. Wody – dobre praktyki gospodarowania zasobami wodnymi w województwie dolnośląskim”. 

W konferencji uczestniczyło 50 osób – członkowie Dolnośląskich Partnerstw ds. Wody, przedstawiciele zespołu eksperckiego reprezentujący instytucje naukowo-badawcze – Politechnikę Wrocławską oraz Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, przedstawiciele jednostek samorządowych, pracownicy Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie, Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu, nauczyciele i uczniowie dolnośląskich szkół o profilu rolniczym, przedstawiciele spółek wodnych, doradztwa rolniczego, a także inne osoby zainteresowane tematyką innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich, w obszarze racjonalnego gospodarowania zasobami wodnymi. 

Celem konferencji była wzajemna wymiana wiedzy i doświadczeń, a także inicjacja i zacieśnianie współpracy pomiędzy podmiotami zaangażowanymi w gospodarowanie zasobami wodnymi w województwie dolnośląskim.

O dolnośląskich zasobach wodnych i ich ochronie mówili przedstawiciele Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu – prof. dr hab. inż. Andrzej Żyromski oraz dr hab. Jacek Leśny, profesor uczelni, a także dr inż. Marcin Wdowikowski z Wydziału Inżynierii Środowiska Politechniki Wrocławskiej.

Zatrzymać wodę

Pierwszy z prelegentów, dr hab. Jacek Leśny, profesor Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu zaprezentował temat „Dlaczego i jak powinniśmy zatrzymywać wodę w środowisku?”. Scharakteryzował obieg wody w przyrodzie, bilans wodny globu ziemskiego, a także bilans Polski na tle innych krajów Europy. Omówił zagadnienie retencji z podziałem na retencję krajobrazową, wód powierzchniowych oraz glebową. Przedstawił także schemat ogrodu deszczowego, który pozwala na zatrzymanie znacznych ilości wody w profilu glebowym. 

Konsekwencje zmian klimatu

Przyczyny, następstwa i konsekwencje zmian klimatu oraz działania na rzecz jego ochrony omówił kolejny z prelegentów, prof. dr hab. inż. Andrzej Żyromski z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Scharakteryzował elementy klimatu oraz zagadnienia związane z jego zmianami, spowodowanymi działalnością człowieka. Zwrócił uwagę na rolę gazów cieplarnianych, a także wydobycie paliw kopalnych i ich transport. Przedstawił konsekwencje zmian klimatu, ich wpływ na rolnictwo, zmiany poziomu oceanów, zasoby wodne oraz zdrowotność ludzi. Zaprezentował możliwe scenariusze zmian klimatu dla Polski oraz świata. 

Zmiany pozytywne, zmiany negatywne

Prof. dr hab. inż. Andrzej Żyromski zwrócił uwagę na to, że nie da się jednoznacznie określić, że zmiany klimatu mają jedynie negatywne konsekwencje. Wśród pozytywów tych zmian wymienił m. in. znaczne wydłużenie rolniczego okresu gospodarczego, czyli czasu, w którym możliwe jest prowadzenie prac polowych, wydłużenie klimatycznego okresu wegetacji roślin, czy rozszerzenie możliwości uprawy roślin o gatunki ciepłolubne (kukurydza, soja, słonecznik oleisty, dynia oleista, rącznik). Skrócenie o blisko dwa tygodnie okresu dojrzewania zbóż mogłoby umożliwić szerokie stosowanie poplonów ścierniskowych, zwiększenie o blisko 30% intensywności fotosyntezy. Wzrosłaby także efektywność produkcji zwierzęcej w wyniku wyższej produkcji tanich pasz, takich jak kukurydza lub pasza z trwałych użytków zielonych. 

Do negatywnych aspektów zmian klimatu zaliczył m. in. pogorszenie jakości produkcji roślinnej (głównie pasz zielonych) w wyniku zwiększenia się w ich biomasie stosunku węgla do azotu, zmniejszenie plonów w wyniku wzrostu populacji zimujących szkodników oraz nasilenie się chorób grzybowych, bakteryjnych i wirusowych o prawie 15% oraz zakłócenie przebiegu kiełkowania nasion spowodowane wyższą temperaturą (szczególnie u roślin z rodziny motylkowatych). Skutkiem zmian klimatycznych jest także zmniejszenie wilgotności gleby wskutek zwiększonego jej parowania o 5% przy wzroście średniej rocznej temperatury o 1°C, a także wzrost kosztów produkcji zwierzęcej, spowodowany koniecznością klimatyzacji obór.

Zrównoważony rozwój i niebieski ład

Ostatni z prelegentów, dr inż. Marcin Wdowikowski z Politechniki Wrocławskiej omówił zrównoważony rozwój w ochronie zasobów wodnych. Zaprezentował zagadnienie zrównoważonego rozwoju, jako element prawa podstawowego, wynikającego z zapisów Konstytucji RP. Scharakteryzował cele polityki zrównoważonego rozwoju, w tym działania w dziedzinie klimatu oraz odpowiedzialnej konsumpcji i produkcji. Omówił założenia linearnego wykorzystania wody, a także jego wady i zalety. Przedstawił również zagadnienie gospodarki o obiegu zamkniętym, obszary zrównoważonego gospodarowania wodami oraz zasady przewodnie Niebieskiego Ładu wprowadzonego przez Unię Europejską.

KPO i kolejne działania 

Na przyszły, 2025 rok, planowane są kolejne działania, mające na celu zacieśnianie współpracy w ramach Dolnośląskich Partnerstw ds. Wody. Krajowy Plan Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO). W ramach inwestycji B3.3.1 obszar A, zaplanowano przeznaczenie środków finansowych na organizację szkoleń, warsztatów, wyjazdów studyjnych, a także wypracowywanie wieloletnich planów działań dotyczących niezbędnych przedsięwzięć z zakresu poprawy gospodarki wodnej. Beneficjentami środków z KPO w ramach inwestycji B3.3.1 obszar A są Ośrodki Doradztwa Rolniczego.

Operacja realizowana przez Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego z siedzibą we Wrocławiu. Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 ‒ Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej „Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. Dotyczy Sieci na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich (SIR).

Magdalena Kuryś DODR