Ramowa Dyrektywa Wodna
„Woda nie jest produktem handlowym takim jak każdy inny, ale raczej dziedziczonym dobrem,
które musi być chronione, bronione i traktowane jako takie”
(preambuła do RDW).
Nieumiejętne gospodarowanie wodami, a także degradacja jakościowa, a więc zanieczyszczenia pochodzenia przemysłowego, rolniczego i komunalnego, stały się przyczyną pogorszenia stanu wód. Unia Europejska, aby powstrzymać te niepokojące zmiany, już przed 30-ma laty, podjęła kroki prawne mające na celu ochronę wód. Akty prawne wydane na przestrzeni kilkudziesięciu lat okazały się jednak niewystarczające. Opracowany został ramowy akt prawny obejmujący zagadnienia gospodarowania wodami na terytorium całej Unii Europejskiej – Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r., zwana Ramową Dyrektywą Wodną (RDW).
Instytucje odpowiedzialne za wdrażanie RDW
Odpowiedzialność za wdrożenie Ramowej Dyrektywy Wodnej w Polsce spoczywa na administracji państwowej. Koordynacją całego przedsięwzięcia zajmuje się Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej i regionalne zarządy gospodarki wodnej. Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej (KZGW) odpowiada za gospodarowanie wodami w Polsce, w tym również za całokształt spraw związanych z wdrażaniem Ramowej Dyrektywy Wodnej. Do jego kompetencji należy opracowywanie programu działań zmierzających do poprawy lub utrzymania dobrego stanu wód w poszczególnych obszarach dorzeczy (program wodno-środowiskowy kraju) i planów gospodarowania wodami dla obszarów dorzeczy, prowadzenie ewidencji zasobów wód śródlądowych, powierzchniowych, podziemnych wraz z podstawowymi danymi oraz ewidencji urządzeń wodnych (tzw. kataster wodny), sporządzanie planów ochrony przeciwpowodziowej i przeciwdziałanie skutkom suszy na obszarze kraju. KZGW planuje i nadzoruje realizację zadań związanych z utrzymywaniem dobrego stanu wód i urządzeń wodnych oraz z inwestycjami w gospodarce wodnej, a także sprawuje nadzór nad państwową służbą hydrogeologiczną oraz hydrologiczno-meteorologiczną. Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej wykonuje swoje zadania przy pomocy siedmiu regionalnych zarządów gospodarki wodnej (RZGW) z siedzibami w: Gdańsku, Gliwicach, Krakowie, Poznaniu, Szczecinie, Warszawie i Wrocławiu.
Instytucje zaangażowane we wdrażanie Ramowej Dyrektywy Wodnej
W proces wdrażania Ramowej Dyrektywy Wodnej zaangażowane są wszystkie instytucje, których działalność w sposób bezpośredni lub pośredni związana jest z gospodarką wodną.
- Inspekcja Ochrony Środowiska (GIOŚ, WIOŚ), Główny Inspektorat Sanitarny, SANEPID,
- Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,
- wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej,
- urzędy wojewódzkie, urzędy marszałkowskie,
- wojewódzkie zarządy melioracji i urządzeń wodnych,
- starostwa powiatowe, gminy,
- Państwowy Instytut Geologiczny (PIG), pełniący zadania państwowej służb hydrologicznej,
- Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMiGW), pełniący zadania państwowej służby hydrologiczno-meteorologicznej,
- Instytut Ochrony Środowiska (IOŚ), Instytut Morski.
Cele Ramowej Dyrektywy Wodnej:
Cel podstawowy – zapewnienie obecnym i przyszłym pokoleniom dostępu do wody dobrej jakości oraz umożliwienie korzystania z niej przez przemysł i rolnictwo, przy jednoczesnej ochronie środowiska.
Cel główny – nadrzędny - osiągnięcie do roku 2015 (w uzasadnionych przypadkach do 2021 lub 2027) dobrego stanu wód we wszystkich państwach Unii Europejskiej poprzez:
- ochronę przed dalszą degradacją ekosystemów wodnych, lądowych i terenów podmokłych, zależnych od ekosystemów wodnych,
- propagowanie zrównoważonego korzystania z wód,
- dążenie do ochrony i poprawy stanu środowiska wodnego m.in. przez ograniczenie i eliminowanie zrzutów i emisji substancji niebezpiecznych,
- redukcję zanieczyszczeń wód podziemnych,
- zmniejszenie skutków suszy i powodzi.
Zapisy RDW zostały przeniesione do prawa polskiego przede wszystkim ustawą:
- Prawo wodne (ustawa z 18 lipca 2001 r. z późniejszymi zmianami),
- Prawo ochrony środowiska (z 27 kwietnia 2001 r. z późniejszymi zmianami),
- o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków z dnia 7 czerwca 2001 r. (Dz. U. Nr 72 poz.747 z późniejszymi zmianami).
Plany gospodarowania wodami
Państwa członkowskie mają obowiązek opracować plany gospodarowania wodami w dorzeczu dla każdego obszaru dorzecza leżącego całkowicie na ich terytorium. W przypadku międzynarodowego obszaru dorzecza leżącego całkowicie na terytorium Wspólnoty, Państwa Członkowskie opracowują wspólnie plan gospodarowania wodami dla całego międzynarodowego dorzecza. Jeśli taki wspólny plan nie zostanie opracowany Państwa Członkowskie opracowują plan obejmujący przynajmniej tę część dorzecza leżącą na ich terytorium. Plany gospodarowania wodami zawierają m.in. ogólny opis cech charakterystycznych obszaru dorzecza, wykazy obszarów chronionych wraz z ich graficznym odwzorowaniem, mapę sieci punktów monitoringu i podsumowania programów monitoringowych, ustalenie celów środowiskowych dla jednolitych części wód i obszarów chronionych, czy podsumowanie działań związanych z informowaniem społeczeństwa i konsultacjami społecznymi, opisu ich wyników i dokonanych na tej podstawie zmian w planie.
Działania wynikające z planu gospodarowania wodami będą miały ogromny wpływ nie tylko na samą gospodarkę wodną, ale również na planowanie przestrzenne, gospodarkę komunalną, przemysł, energetykę rolnictwo, rybołówstwo, transport i turystykę.
Udział społeczeństwa we wdrażaniu RDW
Zagadnieniu udziału społeczeństwa we wdrażaniu RDW poświęcony jest art.14 Dyrektywy. Aktywny udział społeczeństwa uwzględniany jest w opracowaniu, przeglądzie oraz uaktualnianiu planów gospodarowania wodami na obszarze dorzecza.
Dzięki wdrażaniu RDW zostanie zapewniony dostęp do wody lepszej jakości. Osiągnięte będą lepsze warunki sanitarne i zdrowotne. Poprawa jakości wód będzie także zgodna z zasadą „zanieczyszczający płaci”, która powinna doprowadzić do zwiększenia nakładów inwestycyjnych na ochronę tego cennego zasobu.
Ewa Grzyś
Dz.SPRSJiD
Źródło: „Porozmawiajmy o wodzie„ RZGW Warszawa, internet, RDW